Psychoterapia Skoncentrowana na Rozwiązaniu
PSR (ang. SFBT)
Co to jest?
Psychoterapia skoncentrowana na rozwiązaniu (PSR, ang. Solution Focused Brief Therapy, SFBT) powstała w 1982r. w wyniku pracy terapeutycznej i badawczej Steva de Shazer i Insoo Kim Berg w ramach Centrum Krótkoterminowej Terapii Rodzin w Milwaukee, SZA (Brief Family Therapy Center, USA). Steve i Insoo jako doświadczeni psychoterapeuci i założyciele w/w Centrum, prowadzili obszerną pracę analizując tysiące sesji i nagrań sesji terapeutycznych w celu identyfikowania technik i pytań używanych przez psychoterapeutów, które skutecznie i w najkrótszym czasie pomagały klientom prowadzić pożądane zmiany w życiu. W PSR zostały ujęte wszystkie niezbędne i wystarczające elementy terapeutyczne, i nic poza tym.
Z punktu widzenia teoretycznego, PSR oparta jest na konstruktywizmie społecznym oraz filozofii Wittgensteina. Uznane jest, że można budować lepszą przyszłość mimo trudności napotykanych w przeszłości. Pomocne jest ustalenie konkretnego kierunku, aby wiedzieć dokąd zmierzamy oraz identyfikowanie już posiadanych zasobów lub rozwijanie tych zasobów – i dzięki temu podążanie w stronę preferowanej przyszłości tak, aby być w stanie dotrzeć do celu.
Filozofia centralna jest oparta na 3 zasadach:
- Jeśli coś działa, rób tego więcej.
- Jeśli coś nie działa, rób coś innego.
- Jeśli coś się nie zepsuło, nie naprawiaj.
BSFT należy do pozytywnych podejść, buduje nadzieję, gdyż każdy problem ma swoje rozwiązanie.
Czym PSR/ SFBT różni się od innych podejść terapeutycznych?
Krótkoterminowość podejścia nie dotyczy długości trwania spotkań terapeutycznych, lecz szybkości pojawienia się zmian w życiu klienta. Badania pokazały, że długość trwania procesu terapeutycznego nie wpływa na jej skuteczność, tj. krótkoterminowe terapie są tak samo skuteczne jak długoterminowe [1,2]. Ważne jest to, co się dzieje podczas procesu terapeutycznego. Podejście PSR powstało mając na uwadze właśnie to: jak najskuteczniej pomagać klientowi? Psychoterapia PSR ma formę dialogu, w ramach którego psychoterapeuta jest ekspertem w zadawaniu pytań.
Proces terapeutyczny zaczyna się od pierwszego spotkania. W związku z tym różni się od innych podejść, które przeznaczają pierwsze spotkania na diagnozę. Nie wyklucza to rozmowy na temat trudności, na ich rozumieniu w celu wyciągania wniosków czy uświadomienia różnych ważnych spraw, które okazują się pomocne dla celu klienta.
Rozmowa terapeutyczna jest skupiona na zdefiniowaniu preferowanego stanu, alternatywnego stanu życia w stosunku do obecnego – i stąd nazwa „skoncentrowana na rozwiązaniu”. Mimo, że problemy mogą mieć kompleksowe przyczyny, a analiza i rozumienie wszystkich przyczyn może być czasochłonne, rozwiązania nie zawsze są kompleksowe. Czasami wystarczy mała, ale znacząca zmiana, żeby sprawy zaczęły iść do przodu.
Czy naprawdę działa?
Ilościowa synteza wyników pochodzących z niezależnych badań pokazała, że PSR/ SFBT jest skuteczną formą psychoterapii dla różnych problemów psychologicznych czy społecznych, m.in. radzenie z przewlekłymi chorobami, dziecięca otyłość [3].
Skuteczność była także udowodniona w stosunku do zaburzeń emocjonalnych takich jak depresja czy stany lękowe, zarówno u młodych jak i dorosłych klientów. [4]
Badania na temat skuteczności PSR/ SFBT pokazują, że klienci osiągają zmiany, które pozwalają im funkcjonować i radzić sobie ze swoimi problemami po około 4-6 spotkaniach [5].
Zadowolenie klientów oraz rosnąca popularność tego nurtu także stanowią dowody skuteczność terapii krótkoterminowej skoncentrowanej na rozwiązaniu.
- Bhar, S. S., Thombs, B. D., Pignotti, M., Bassel, M., Jewett, L., Coyne, J. C., & Beck, A. T. 1 (2010). Is longer-term psychodynamic psychotherapy more effective than shorter-term therapies? Review and critique of the evidence. Psychotherapy and Psychosomatics, 79(4), 208-216, DOI: 10.1159/000313689.
- Maljanen, T., Knekt, P., Lindfors, O., Virtala, E., Tillman, P., Härkänen, T., & Helsinki 2 Psychotherapy Study Group. (2016). The cost-effectiveness of short-term and long-term psychotherapy in the treatment of depressive and anxiety disorders during a 5-year follow-up. Journal of affective disorders, 190, 254-263, DOI: 10.1016/j.jad.2015.09.065
- Zhang, A., Franklin, C., Currin-McCulloch, J., Park, S., & Kim, J. (2018). The effectiveness of 3 strength-based, solution-focused brief therapy in medical settings: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Journal of behavioral medicine, 41(2), 139-151, DOI: 10.1007/s10865-017-9888-1
- Schmit, E. L., Schmit, M. K., & Lenz, A. S. (2016). Meta-analysis of solution-focused brief therapy for treating symptoms of internalizing disorders. Counseling outcome research and evaluation, 7(1), 21-39. DOI: 10.1177/2150137815623836
- McDonald, A.J., (2007). Solution-focused therapy. Theory, research, & practice. Sage 5 Publication Inc., London.